Zo maakt u van uw oude woning een passiefhuis
In principe kan elk huis worden omgeturnd tot een passiefhuis. Maar hoe pakt u zoiets aan? En welk prijskaartje hangt eraan vast?
De kans is groot dat u in de komende jaren uw woning energie-efficiënter zult maken. U bent er zich immers van bewust dat we minder energie moeten verbruiken als we de klimaatverandering op de aarde willen tegengaan. Maar het zal ook onder zachte dwang van de overheid gebeuren. De Vlaamse regering wil immers dat we tegen 2020 alle bestaande huizen beter isoleren, dubbele beglazing plaatsen en oude stookketels vervangen. Dat is pas een eerste stap, want tegen 2050 wil de overheid dat alle bestaande huizen beantwoorden aan de normen die tegen dan voor nieuwbouw gelden.
Als u dan toch energierenovaties doet, waarom dan niet overwegen om van uw huis meteen een passiefhuis te maken? Met andere woorden, een huis dat dermate energiezuinig is dat u nauwelijks nog actieve verwarming nodig hebt.
Kunnen alle bestaande huizen worden omgevormd tot passiefwoningen?
In principe kan van elke bestaande woning een passiefwoning worden gemaakt, al zal dat niet altijd even evident zijn. ‘Zo is de oriëntatie van het huis van groot belang’, zegt Wouter Hilderson, technisch adviseur van Pixii, het Kennisplatform Energieneutraal Bouwen. Oriëntatie is cruciaal om optimaal van de zon als warmtebron gebruik te maken.
Hoe gaat u concreet te werk?
Voor een passiefwoning moet aan vier punten worden voldaan.
→ Maximaal isoleren
Een goede isolatie is in elke woning belangrijk. Maar een passiefhuis vergt nog extra inspanningen. Doorgaans is er 15 tot 25 centimeter isolatie nodig in de vloer, 15 tot 35 centimeter in de muren en 20 tot 40 centimeter in het dak. De ramen bestaan uit drievoudige beglazing met speciaal schrijnwerk. Daardoor voel je geen koudestraling als je dicht bij het raam zit.
→ Lekverliezen beperken
Isoleren is één zaak, de woning luchtdicht maken een tweede. Als de isolatie de warme wollen trui van uw huis is, vergelijk dan de luchtdichtheid met een windjack die de woning beschermt tegen koude wind en tocht en verhindert dat de warmte verdwijnt door kieren en spleten.
→ Passieve warmtewinsten
Een passieve warmtewinst is de warmte die ‘gratis’ binnenkomt. Ons lichaam en onze elektrische apparaten geven warmte af die gebruikt kunnen worden. Maar de grootste passieve warmtewinst komt van de zon. De ramen vangen tijdens het stookseizoen meer warmte op van de zon dan dat ze warmte verliezen. Omgekeerd zorgt zonwering ervoor dat het niet te warm wordt tijdens de zonnigste dagen van het jaar.
In een passiefhuis blijft de jaarlijkse energievraag voor ruimteverwarming en -koeling beperkt tot 15 kWh/m². Dat stemt overeen met maar 1,5 m³ gas of 1,5 liter stookolie per m². Dat is mogelijk omdat er doorgaans maar een kleine radiator of convector in de leefruimte of badkamer nodig is om de temperatuur op peil te houden.
→ Luchtkwaliteit waarborgen door ventilatie
Een passiefwoning is zo goed geïsoleerd dat u de luchtcirculatie een handje zult moeten helpen. U zult dus in een goed ventilatiesysteem moeten investeren. Ventilatie garandeert een gezonde luchttoevoer, verlaagt het risico op condensatie of schimmelvorming én verhindert de verspreiding van geurtjes. Een extra voordeel is dat het grootste deel van de warmte van de binnenlucht eenvoudig kan worden gerecupereerd via een warmtewisselaar.
‘Het allerbelangrijkste is de schil van de woning’, zegt Frederik Fossé, architect en technisch adviseur van Pixii. ‘Die schil is de basis, want ze leidt tot een daling van de energievraag. Ingrepen aan de schil zijn blijvend, terwijl eventueel gebruikte technologieën op termijn verouderen.’
Wat als u nog verder wilt gaan, en streeft naar een nulenergiewoning?
Optioneel kunt u kiezen voor hernieuwbare energie, zodat uw huis een nulenergiegebouw wordt en met andere woorden alle benodigde energie zelf opwekt. Dat kan door zonnepanelen en een zonneboiler te installeren.
Efficiënte apparaten maken eigenlijk geen deel uit van het passiefhuisconcept. Maar als u al zo veel inspanningen levert om uw huis energiezuinig te maken, spreekt het voor zich dat u ook voor energie-efficiënte huishoudtoestellen kiest. Dat betekent dus dat u kiest voor huishoudapparaten met een label A+.
Welk prijskaartje hangt er aan zo’n renovatie?
Of de bouw van een passiefhuis duurder uitkomt dan van een ‘gewoon’ huis, is een vraag waarop geen eenduidig antwoord kan worden gegeven. Er zijn enerzijds de bouwkosten, maar daartegenover staan ook de enorme winsten aan energiekosten die u door de jaren heen boekt.
Tot enkele jaren geleden werd ervan uitgegaan dat de bouw van een passiefhuis 10 tot 20 procent meer kostte dan van een ‘gewoon’ huis. Maar de term ‘gewoon’ heeft intussen een andere invulling gekregen, aangezien in Vlaanderen vanaf 2021 alle nieuwbouwhuizen ‘bijna energieneutraal’ (BEN) moeten zijn. Dat betekent dat er ook in niet-passiefhuizen extra geld naar isolatie, luchtdichtheid en ventilatie zal moeten gaan, waardoor de prijskloof met de passiefwoningen al minstens voor een deel wordt gedicht.
Wat voor de bouw van passiefhuizen geldt, gaat ook op voor renovatiewerken om tot een passiefwoning te komen. ‘Als er een goed doordacht masterplan is, hoeft het verbouwen van een bestaande woning tot een passiefhuis niet meer te kosten dan een gewone renovatie’, verzekert Debby Burssens, communicatiecoördinator van Pixii. ‘Om te vermijden dat er onnodige kosten worden gemaakt, moet je goed op voorhand de volgorde van de werken bepalen.’
Voorbeelden:
- Plaatst u een warmtepomp alvorens te isoleren, dan zal die zwaarder gedimensioneerd moeten worden en betaalt u meer. ‘Bij geothermie kost elk extra kilowattuur aan vermogen zo’n 1.000 euro extra aan boringen’, aldus Burssens.
- Eerst de ramen vervangen en pas daarna muurisolatie plaatsen kan ook tot problemen leiden. ‘Het risico is dan groot dat het heel moeilijk wordt om de isolatie goed op de ramen aan te sluiten’, zegt Burssens.
Dat zijn vanzelfsprekende voorbeelden. Doorheen het hele bouwproces bestaat evenwel het risico van onomkeerbare beslissingen: voorkomen is dus ook hier beter dan herbeginnen.
Een totaalrenovatie is altijd efficiënter en goedkoper dan een renovatie in verscheidene stappen op langere termijn. Bovendien kunnen er nadelige effecten optreden als bepaalde investeringen voorlopig achterwege worden gelaten. De installatie van zonnewering uitstellen kan er bijvoorbeeld toe leiden dat u in de zomer in uw passiefhuis zit te puffen. In een passiefhuis dat aan alle vereisten voldoet, mag overigens maar in maximaal 5 procent van de tijd de temperatuur boven 25 °C uitkomen.
‘Wees vooral ook selectief in de bouwpartners waarmee u in zee gaat. Ervaring met passiefwoningen bouwen is echt wel belangrijk’, is de raad die Burssens nog meegeeft. ‘En laat in alle offertes zo goed mogelijk de waarden opnemen die uiteindelijk behaald moeten worden.’
Als u dan toch energierenovaties doet, waarom dan niet overwegen om van uw huis meteen een passiefhuis te maken? Met andere woorden, een huis dat dermate energiezuinig is dat u nauwelijks nog actieve verwarming nodig hebt.
Kunnen alle bestaande huizen worden omgevormd tot passiefwoningen?
In principe kan van elke bestaande woning een passiefwoning worden gemaakt, al zal dat niet altijd even evident zijn. ‘Zo is de oriëntatie van het huis van groot belang’, zegt Wouter Hilderson, technisch adviseur van Pixii, het Kennisplatform Energieneutraal Bouwen. Oriëntatie is cruciaal om optimaal van de zon als warmtebron gebruik te maken.
Hoe gaat u concreet te werk?
Voor een passiefwoning moet aan vier punten worden voldaan.
→ Maximaal isoleren
Een goede isolatie is in elke woning belangrijk. Maar een passiefhuis vergt nog extra inspanningen. Doorgaans is er 15 tot 25 centimeter isolatie nodig in de vloer, 15 tot 35 centimeter in de muren en 20 tot 40 centimeter in het dak. De ramen bestaan uit drievoudige beglazing met speciaal schrijnwerk. Daardoor voel je geen koudestraling als je dicht bij het raam zit.
→ Lekverliezen beperken
Isoleren is één zaak, de woning luchtdicht maken een tweede. Als de isolatie de warme wollen trui van uw huis is, vergelijk dan de luchtdichtheid met een windjack die de woning beschermt tegen koude wind en tocht en verhindert dat de warmte verdwijnt door kieren en spleten.
→ Passieve warmtewinsten
Een passieve warmtewinst is de warmte die ‘gratis’ binnenkomt. Ons lichaam en onze elektrische apparaten geven warmte af die gebruikt kunnen worden. Maar de grootste passieve warmtewinst komt van de zon. De ramen vangen tijdens het stookseizoen meer warmte op van de zon dan dat ze warmte verliezen. Omgekeerd zorgt zonwering ervoor dat het niet te warm wordt tijdens de zonnigste dagen van het jaar.
In een passiefhuis blijft de jaarlijkse energievraag voor ruimteverwarming en -koeling beperkt tot 15 kWh/m². Dat stemt overeen met maar 1,5 m³ gas of 1,5 liter stookolie per m². Dat is mogelijk omdat er doorgaans maar een kleine radiator of convector in de leefruimte of badkamer nodig is om de temperatuur op peil te houden.
→ Luchtkwaliteit waarborgen door ventilatie
Een passiefwoning is zo goed geïsoleerd dat u de luchtcirculatie een handje zult moeten helpen. U zult dus in een goed ventilatiesysteem moeten investeren. Ventilatie garandeert een gezonde luchttoevoer, verlaagt het risico op condensatie of schimmelvorming én verhindert de verspreiding van geurtjes. Een extra voordeel is dat het grootste deel van de warmte van de binnenlucht eenvoudig kan worden gerecupereerd via een warmtewisselaar.
‘Het allerbelangrijkste is de schil van de woning’, zegt Frederik Fossé, architect en technisch adviseur van Pixii. ‘Die schil is de basis, want ze leidt tot een daling van de energievraag. Ingrepen aan de schil zijn blijvend, terwijl eventueel gebruikte technologieën op termijn verouderen.’
Wat als u nog verder wilt gaan, en streeft naar een nulenergiewoning?
Optioneel kunt u kiezen voor hernieuwbare energie, zodat uw huis een nulenergiegebouw wordt en met andere woorden alle benodigde energie zelf opwekt. Dat kan door zonnepanelen en een zonneboiler te installeren.
Efficiënte apparaten maken eigenlijk geen deel uit van het passiefhuisconcept. Maar als u al zo veel inspanningen levert om uw huis energiezuinig te maken, spreekt het voor zich dat u ook voor energie-efficiënte huishoudtoestellen kiest. Dat betekent dus dat u kiest voor huishoudapparaten met een label A+.
Welk prijskaartje hangt er aan zo’n renovatie?
Of de bouw van een passiefhuis duurder uitkomt dan van een ‘gewoon’ huis, is een vraag waarop geen eenduidig antwoord kan worden gegeven. Er zijn enerzijds de bouwkosten, maar daartegenover staan ook de enorme winsten aan energiekosten die u door de jaren heen boekt.
Tot enkele jaren geleden werd ervan uitgegaan dat de bouw van een passiefhuis 10 tot 20 procent meer kostte dan van een ‘gewoon’ huis. Maar de term ‘gewoon’ heeft intussen een andere invulling gekregen, aangezien in Vlaanderen vanaf 2021 alle nieuwbouwhuizen ‘bijna energieneutraal’ (BEN) moeten zijn. Dat betekent dat er ook in niet-passiefhuizen extra geld naar isolatie, luchtdichtheid en ventilatie zal moeten gaan, waardoor de prijskloof met de passiefwoningen al minstens voor een deel wordt gedicht.
Wat voor de bouw van passiefhuizen geldt, gaat ook op voor renovatiewerken om tot een passiefwoning te komen. ‘Als er een goed doordacht masterplan is, hoeft het verbouwen van een bestaande woning tot een passiefhuis niet meer te kosten dan een gewone renovatie’, verzekert Debby Burssens, communicatiecoördinator van Pixii. ‘Om te vermijden dat er onnodige kosten worden gemaakt, moet je goed op voorhand de volgorde van de werken bepalen.’
Voorbeelden:
- Plaatst u een warmtepomp alvorens te isoleren, dan zal die zwaarder gedimensioneerd moeten worden en betaalt u meer. ‘Bij geothermie kost elk extra kilowattuur aan vermogen zo’n 1.000 euro extra aan boringen’, aldus Burssens.
- Eerst de ramen vervangen en pas daarna muurisolatie plaatsen kan ook tot problemen leiden. ‘Het risico is dan groot dat het heel moeilijk wordt om de isolatie goed op de ramen aan te sluiten’, zegt Burssens.
Dat zijn vanzelfsprekende voorbeelden. Doorheen het hele bouwproces bestaat evenwel het risico van onomkeerbare beslissingen: voorkomen is dus ook hier beter dan herbeginnen.
Een totaalrenovatie is altijd efficiënter en goedkoper dan een renovatie in verscheidene stappen op langere termijn. Bovendien kunnen er nadelige effecten optreden als bepaalde investeringen voorlopig achterwege worden gelaten. De installatie van zonnewering uitstellen kan er bijvoorbeeld toe leiden dat u in de zomer in uw passiefhuis zit te puffen. In een passiefhuis dat aan alle vereisten voldoet, mag overigens maar in maximaal 5 procent van de tijd de temperatuur boven 25 °C uitkomen.
‘Wees vooral ook selectief in de bouwpartners waarmee u in zee gaat. Ervaring met passiefwoningen bouwen is echt wel belangrijk’, is de raad die Burssens nog meegeeft. ‘En laat in alle offertes zo goed mogelijk de waarden opnemen die uiteindelijk behaald moeten worden.’